To Do

Koopmanschap verenigd met boerenbedrijf

Lusthof De Eenhoorn en Collectieboomgaard POM

Bewonder in de Beemster de bijzondere lusthoven en boerenhofstedes van de regio. De Eenhoorn uit 1682 is een schoolvoorbeeld van een lusthof in de Beemster. Hier is nog duidelijk te zien hoe koopmanschap samenging met de zin in een boerenbedrijf. Het is een geslaagde combinatie van statige barok architectuur met een weloverwogen modern bedrijfsgebouw. Waar een normaal boerenerf een eilandje tussen sloten was, zonder sterk gemarkeerde indeling, gold dat niet voor de boerderijen als de Eenhoorn. Immers, om status te behouden, was het essentieel om mathematische ontwerpen toe te passen.

Naast het huis plaatste men meestal een grote boomgaard, al dan niet met moestuin, omgeven door een sloot. Het eigenlijke binnenerf vormde een apart eiland. Soms werd er nog een kalverweide aan toegevoegd. Eilanden werden samengebonden door lanen met iepen en elzen voor een goede beschutting tegen de wind. De windsingel die met sloot is omgeven heeft als voordeel dat de wortels van de iepen en elzen niet de mest van de moestuin kunnen opsnoepen en minder schaduw geven op de kweekruimten.
Buiten Noord-Holland zie je dit soort herenboerderijen met lanen minder.

Meer over de Gulden Snede: Artes liberales
Door de frappante combinatie van agrarische functie met Amsterdamse deftigheid (de gevelcompositie is aan de architectuur van Vingboons ontleend), vormt De Eenhoorn een belangwekkend monument in de architectuurgeschiedenis.
De Nederlandse architecten Jacob van Campen, Pieter Post en Philip Vingboons, werkten volgens de Gulden Snede principes vanaf 1640. Constantijn Huygens vond dat pas door het aanbrengen van een mathematisch fundament, de ambachtelijk kunst verheven werd tot de vrije kunst ‘artes liberales’. Dit is kunst waarmee een vrij man in de oudheid zich kon bezighouden, zonder zijn status te verliezen en gedegradeerd te worden als ambachtsman. In de oudheid vormden getallenleer, meetkunde, astronomie en muziek dé kunst. Schilderkunst, beeldhouwkunst en bouwkunst werd als ambacht werd gezien. Landschaps- of tuinontwerp werd dus pas kunst als het mathematische grondslagen had. Daarmee oversteeg het het ambacht. Om meer status te krijgen was het dus essentieel mathematiek toe te voegen aan de bouwkunst en tuinontwerpen.

Collectieboomgaard POM
Vlak bij De Eenhoorn ligt de Collectieboomgaard Noord-Hollandse POMologische Vereniging. Een unieke mogelijkheid om een boomgaard te bekijken met meer dan 330 verschillende rassen appels en peren. Rassen die bijna vergeten zijn, met smaken en geuren die sommige mensen misschien nog kennen uit hun jeugd. Je vindt er rassen die soms al wel vier eeuwen geleden aangeplant zijn in Noord-Holland.

Meer boerderijen bezoeken?
Ook een bezoekje waard zijn de volgende (stolp)boerderijen:

Boerderij "Boschrijk"
Een boerenhofstede gebouwd in 1875 voor een graanhandelaar uit De Rijp. Opmerkelijk is de Zuid-Hollandse stal: de koeien stonden niet met de kop naar de buitenmuur maar naar het midden waar de voergang was. De stal bevatte dan twee rijen koeien. Opvallend is het lofwerk wat in de bouwperiode een teken van welstand was.
Boerderij "Boschrijk"
Jisperweg 29
1464 NE WESTBEEMSTER

Boerderij "De Kleine Bijenkorf"
De Kleine Bijenkorf staat op binnenkavel (BK) 59, in 1612 toegewezen aan Gerrit Dirckz Meerman uit Delft.
Boerderij "De Kleine Bijenkorf"
Middenweg 193
1462 HM MIDDENBEEMSTER

Boerderij "De Lepelaar"
Een mooi voorbeeld van een oude stolpboerderij daterend uit 1683. Je ziet een fraaie voorgevel met opkamer. Onder deze opkamer was een melkkelder voor de kaasbereiding. Twee gevelstenen, een met lepelaar, de ander met 1683 en andere ornamenten sieren de gevel.
Boerderij "De Lepelaar"
Middenweg 194
1462 HM MIDDENBEEMSTER

Lusthof De Eenhoorn
Middenweg 196
Middenbeemster

Collectieboomgaard POM
Volgerweg 26
Middenbeemster

Openingstijden
April tot oktober:
di t/m zo 10:00 tot 16:00 uur

Oktober tot april:
vrij t/m zo 13:00 tot 16:00 uur